Yeni Medya ve Ekonomi

Giderek daha çok duyduğumuz Yeni Medya kavramı ve mevcut ekonomik yapıya sağladığı uyum bana çok ilginç geliyor.


Yeni medya kaset, cd, dvd gibi bir kayıt ortamı değil. Yeni medya İsmail Hakkı Polat hocanın belirttiği üzere, "internet ya da mobil ağlar üzerindeki tüm iletişimi kapsayan bir ortam". İnternet ve mobil ağlar kullanıcıya etkileşim ve paylaşım ve kendini ifade etme imkanı sundu. Sadece fikirlerin değil, duyguların da paylaşılmasına olanak verdi. Paylaşılan duygular büyüdü kimi yerde baskıcı rejimlerin devrilmesinde bile rol oynadı.


90'lı yılların ortasında İnternet haşarı, kalıbına sığmayan, özgür bir ortamdı. e-ticaret, reklam gibi kavramlar ile pek tanışmamıştı. Dünya çapında bir ağ olduğu, bir kontrol edeni olmadığı için ilginç bir etkisi oldu insanlar üzerinde. Sınırları bir anda yıkıverdi. İnanılmaz bir hızla yayılmaya ve daha çok kullanılmaya başlayınca girişimcileri kendine çekti ister istemez. Herkesin "bundan nasıl para kazanırız?" yaklaşımı sonucunda İnternet'in kendine özgü gelir modelleri oluştu. Hiç bir şeyin bedava olmadığı ekonomi yapısında neredeyse her şeye bedava erişebilmek anlaşılmaz bir biçimde birbirine uyum sağladı. Bu konuda ilk önce e-posta servisi daha sonra anlık mesajlaşma servisleri veren servis sağlayıcılar öne çıktılar. ICQ, Yahoo, MSN, Skype gibileri göreli olarak bedava verdikleri hizmetleri ile kullanıcıları yani hedef kitlelerini artırmaya çalıştılar.

Rekabet kuralları gereği verdikleri servisler önce sınırlıyken daha sonra hayal bile edilemeyecek boyutlara ulaştı (e-posta). Tabi karşılığında mailinizin içeriğini okuyup yanında ilgili reklamlar yayınladılar ama bu da ekonomik yapının gereğiydi (anlayacağınız kişisel gizlilik pek önemsenmiyor ister istemez).

Daha sonra günümüze yaklaşınca sosyal medya diye bir kavram kendini yavaş yavaş belli etmeye başladı. Kitleleri daha önce hiç bir İnternet hizmetinin çekmediği kadar kendine toplayınca ister istemez ekonomik yapıya o da entegre oldu. Facebook yıllarca ilkokul arkadaşlarını birbirine bağlayan bir yapıdayken sosyal medya etkisiyle sosyal paylaşım sitesi olup çıktı. Ama aynı zamanda sayıları yüzlerle ifade edilen irili ufaklı rakipleri ile rekabet için yüksek kaliteli bir hizmeti yine göreli olarak bedelsiz sağladı. Google da benzer bir çıkışın peşinde olduğuna göre yeni medya'nın ekonomik sistemle fazlaca entegre olduğunu söylemek yanlış olmaz. Hatta yeni medya bizzat mevcut ekonominin bir ürünüdür bile denilebilir. Aksi taktirde bugün hala IRC ile sosyalleşmeye çalışıyorduk gibi geliyor bana.

Mevcut ekonomik yapıyı hatırlayalım: Diyelim tek kullanımda kelliği tedavi eden bir ilaç buldunuz. Bu ekonomik modele pek uygun değil. Astronomik bir fiyatla satamazsınız, ürünün içerik olarak benzerleri bunu engelleyecektir. Tek tablet satışı firmaya yeterli birikim sağlamayacaktır. Tüm potansiyel müşterilere erişim şansınız da çok değil. Bunun yerine kelliği durduran, ufak tefek bir iki tüy çıkartan bir ürün devamlı kullanılmak zorunda olsun. Bırakıldığında da kısa sürede etkisi ortadan kalksın. İste size ekonomik yapı için mükemmel bir ürün profili.

Bu ekonomik sistemle, göreli de olsa bedava hizmet verilen bir ortamın bir araya gelip gelir modelleri ortaya koyabilmesi gerçekten ilginç.


Görsel şuradan alınmıştır.